Nhẫn cầu hôn
Nhẫn cưới
Trang sức
Kim Cương
Men's
Tin Tức
Sở hữu ngay tài khoản riêng cho mình để dễ dàng xem, thêm các món trang sức yêu thích vào giỏ hàng, thanh toán nhanh chóng cùng nhiều trải nghiệm thú vị khác.
Bản vị vàng từng là nền tảng của hệ thống tiền tệ toàn cầu, nơi giá trị của tiền tệ được gắn liền với vàng. Tuy nhiên, chế độ này đã bị từ bỏ và thay thế bằng tiền pháp định. Bài viết này của Tierra Diamond sẽ giúp bạn hiểu rõ về chế độ bản vị vàng là gì, lịch sử lý do khiến nó không còn được sử dụng cho đến giải đáp chế độ tiền bản vị vàng ở Việt Nam còn hay không?
Bản vị vàng (tiếng Anh là Gold Standard) còn gọi là chế độ kim bản vị, là hệ thống tiền tệ mà tiền giấy được gắn chặt với vàng. Mỗi đồng tiền phát hành đều đại diện cho một lượng vàng nhất định. Điều này giúp giữ cho giá trị đồng tiền ổn định theo thời gian. Nên có thể mang tiền tới ngân hàng và đổi lấy vàng theo tỷ lệ quy định.
Mỗi quốc gia sẽ ấn định một mức giá cụ thể cho vàng. Dựa vào mức giá đó, giá trị của đồng tiền quốc gia được xác lập. Vì luôn gắn tiền với vàng thật nên tiền giấy không thể mất giá một cách tùy tiện. Đây là cơ sở giúp kiểm soát lạm phát trong thời kỳ bản vị vàng còn tồn tại.
Ví dụ, nếu một quốc gia bất kì quy định 1 đơn vị tiền tệ tương đương 10 gram vàng, thì 100 đơn vị tiền sẽ đổi được 1kg vàng. Việc quy đổi này bắt buộc được ngân hàng trung ương cam kết thực hiện. Do đó, người dân hoàn toàn có thể yên tâm về sức mua của đồng tiền.
Tuy nhiên, vì lượng vàng là hữu hạn nên số tiền được in ra cũng bị giới hạn theo lượng vàng dự trữ. Nếu kho vàng nhiều thì quốc gia có thể phát hành thêm tiền. Ngược lại, nếu vàng cạn kiệt thì việc in tiền mới gần như không thể thực hiện. Đây là nguyên lý cốt lõi của chế độ bản vị vàng.
Chế độ bản vị vàng có 5 đặc điểm chính như sau.
Từ hàng nghìn năm trước, con người đã thử nghiệm nhiều loại vật phẩm để làm công cụ trao đổi. Nhưng trong số đó, vàng nổi bật hơn cả nhờ vào những đặc tính tự nhiên và giá trị bền vững. Dưới đây là những lý do khiến vàng trở thành lựa chọn hàng đầu để định giá tiền tệ:
Chính nhờ những yếu tố trên, vàng không chỉ là một kim loại quý mà còn là nền tảng đáng tin cậy cho các hệ thống tiền tệ suốt hàng nghìn năm.
Chế độ bản vị vàng từng được xem là nền tảng vững chắc cho hệ thống tiền tệ hiện đại. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích rõ rệt, nó cũng tồn tại nhiều hạn chế khiến các quốc gia dần từ bỏ mô hình này.
Ổn định giá trị tiền tệ là lợi thế nổi bật nhất của chế độ bản vị vàng. Do tiền được bảo chứng bằng vàng có đặc điểm hiếm và giữ giá trị theo thời gian, nên đồng tiền ít bị mất giá đột ngột. Giúp người dân an tâm tích trữ và sử dụng tiền tệ trong dài hạn.
Vàng có giá trị toàn cầu nên giúp nâng cao tính chấp nhận của đồng tiền quốc gia trên thị trường quốc tế. Không giống tiền giấy phụ thuộc vào chính sách từng nước. Vàng luôn được công nhận ở mọi nền kinh tế, thuận lợi cho thương mại quốc tế.
Kiểm soát lạm phát hiệu quả vì chính phủ không thể in tiền vượt quá lượng vàng dự trữ. Cơ chế này buộc các quốc gia phải duy trì kỷ luật tài chính, tránh tình trạng phát hành tiền không kiểm soát làm suy giảm sức mua của người dân.
Tỷ giá hối đoái ổn định là một điểm mạnh khác của bản vị vàng. Khi mọi quốc gia định giá tiền tệ theo vàng, tỷ giá giữa các nước gần như cố định. Điều này giúp hạn chế rủi ro tỷ giá, tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động đầu tư và xuất nhập khẩu.
Làm hạn chế khả năng mở rộng cung tiền. Vì chỉ được phát hành tiền khi có đủ vàng để bảo chứng. Khi nền kinh tế cần vốn để phát triển nhưng dự trữ vàng không tăng kịp. Thiếu tiền lưu thông làm chậm tốc độ tăng trưởng và thanh khoản.
Khiến chính sách kinh tế kém linh hoạt đặc biệt khi nền kinh tế rơi vào suy thoái. Nếu không thể tăng cung tiền để kích thích tiêu dùng và đầu tư. Suy thoái sẽ kéo dài hơn gây thiệt hại nghiêm trọng đến sản xuất và việc làm.
Nguy cơ khủng hoảng tiền tệ cũng cao hơn nhất là khi người dân mất niềm tin vào đồng tiền. Khi đó, việc ồ ạt đổi tiền giấy lấy vàng sẽ làm cạn kiệt dự trữ quốc gia. Khiến hệ thống ngân hàng dễ rơi vào khủng hoảng tài chính đột ngột.
Việc đầu cơ vàng trở nên phổ biến khi giá vàng tăng mạnh khiến dòng vốn rút khỏi khu vực sản xuất và chuyển vào tích trữ tài sản. Làm giảm hiệu quả sử dụng nguồn lực và còn gây mất cân đối trong tăng trưởng kinh tế dài hạn.
Chế độ bản vị vàng lần đầu được áp dụng tại Anh vào năm 1821. Đây là thời điểm mà tiền giấy chính thức gắn giá trị với vàng theo một tỷ lệ cố định. Mô hình này nhanh chóng tạo ra sự ổn định cho tiền tệ và được các nước khác. Nhờ đó mà chế độ này nhanh chóng được quan tâm nghiên cứu.
Từ cuối thế kỷ 19, chế độ bản vị vàng bắt đầu lan rộng ra nhiều quốc gia đặc biệt là các nước phương Tây. Với lợi thế về tỷ giá ổn định và khả năng hỗ trợ thương mại toàn cầu. Gold Standard trở thành tiêu chuẩn tiền tệ phổ biến trong thời kỳ công nghiệp hóa mạnh mẽ.
Hai cuộc chiến tranh thế giới (1914 – 1944) đã khiến nhiều quốc gia tiêu tốn lượng lớn vàng dự trữ. Khi không còn đủ vàng để bảo đảm phát hành tiền, các nước buộc phải tạm dừng hoặc từ bỏ bản vị vàng. Mô hình này dần mất chỗ đứng do không thích ứng được với biến động kinh tế lớn.
Năm 1971, Mỹ chính thức chấm dứt việc quy đổi USD sang vàng khiến bản vị vàng không còn được duy trì. Đến năm 1973, hệ thống bản vị vàng sụp đổ khi các nước chuyển sang cơ chế tiền tệ thả nổi. Vỉ các quốc gia đã nhận ra gắn liền tiền với vàng làm kiềm hãm nền kinh tế. Từ đó, đồng tiền không còn gắn với vàng mà dựa vào niềm tin và sức mạnh của nền kinh tế.
Sau khi chế độ bản vị vàng sụp đổ, thế giới bước sang một kỷ nguyên tiền tệ mới. Tiền pháp định ra đời như một giải pháp thay thế, cho phép các chính phủ kiểm soát linh hoạt cung tiền và chính sách tài khóa.
Tiền pháp định (Fiat Money) là loại tiền tệ do chính phủ phát hành và được công nhận hợp pháp trong một quốc gia. Không giống như bản vị vàng, tiền pháp định không được bảo đảm bởi tài sản vật lý như vàng hay bạc. Giá trị của nó dựa trên niềm tin của người dân vào sự ổn định và uy tín của chính phủ.
Hiện nay, tiền pháp định được sử dụng rộng rãi trong các giao dịch hàng ngày từ mua bán đến thanh toán nợ và tiết kiệm. Ví dụ, các đồng tiền như USD (Đô la Mỹ), EUR (Euro) và VND (Việt Nam Đồng) đều là tiền pháp định. Dù không có giá trị nhưng vẫn được chấp nhận làm vật ngang giá chung.
Việc chuyển từ chế độ bản vị vàng sang tiền pháp định cho phép các chính phủ linh hoạt hơn trong việc điều hành chính sách tiền tệ. Như kiểm soát lạm phát, điều chỉnh lãi suất và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra thách thức duy trì niềm tin của người dân vào giá trị của đồng tiền.
Ưu điểm:
Nhược điểm
Theo nhiều chuyên gia, hiện nay Việt Nam vẫn duy trì chế độ bản vị vàng chiếm khoảng 75%, phần còn lại 25% được neo theo tiền tệ USD. Mô hình kết hợp này giúp đồng tiền Việt Nam giữ được giá trị ổn định khi kinh tế nhiều biến động.
Nhờ có bản vị vàng, Nhà nước không thể tùy ý in thêm tiền mà không có sự đảm bảo từ dự trữ vàng và ngoại tệ. Điều này tạo nên lớp kỷ luật tài chính vững chắc, giúp kiểm soát lạm phát và bảo vệ sức mua của người dân.
Ngoài ra, việc duy trì cơ chế bản vị vàng kết hợp với bản vị USD còn giúp Việt Nam hạn chế được rủi ro từ các cuộc tấn công tiền tệ của các quỹ đầu cơ quốc tế. Đây là một hàng rào bảo vệ hiệu quả cho hệ thống tài chính quốc gia.
Hiện nay, chế độ bản vị vàng vẫn còn tồn tại ở một số quốc gia, đặc biệt là các nước theo mô hình xã hội chủ nghĩa như Nga, Trung Quốc và Việt Nam. Các quốc gia này vẫn ưu tiên yếu tố ổn định, kiểm soát tiền tệ chặt chẽ và bảo vệ nội lực kinh tế.
Chế độ bản vị vàng từng giữ vai trò nền tảng trong lịch sử tiền tệ thế giới nhưng đã dần nhường chỗ cho tiền pháp định hiện đại và linh hoạt hơn. Để khám phá thêm về thế giới vàng, kim cương và các thiết kế tinh xảo bạn đừng quên ghé thăm website của Tierra Diamond nhé.
>>> Xem thêm bài viết:
Bài viết liên quan
Bài viết liên quan
Bài viết mới nhất
Đăng ký ngay bên dưới để nhận được sự hỗ trợ từ chúng tôi.
X
X
